Ai që dëshirën e bëri zot

Për fat të keq, në shumicën e rasteve, me apo pa qëllim, më nga krijesat njerëzore gabojnë në marrjen e vend-imeve në lidhje me ndonjë gjë që mund të presin apo të shpresojnë. Në çaste të vështira, ata harrojnë pothuajse gjithçka, madje ndonjëherë edhe vetveten. Veç kësaj, të shtyrë nga pesimizmi e dhimbja që kalojnë, ata drejtohen nga rruga, që i çon në humbje, drejt ndonjë shprese të kotë apo kah një humnere të pafund për të kërkuar ndihmë e shpëtim. Jo gjithkush mund t'i ndjekë këto rrugë, por po ashtu jo gjithkush mund t'i hetojë problemet për një çast. Kështu që këta njerëz harrojnë diçka edhe më të madhe se këto që i përmendëm, harrojnë shpresën e vërtetë dhe të vetme, cakun e pranimit të kërkesave, vendin e prehjes shpirtërore... Pra, ata harrojnë krijuesin e tyre, Allahun Fu-qiplotë, Krijuesin e gjithë asaj që gjendet në këtë horizont që syri ynë mund ta shohë, por edhe në atë që nuk mund ta shohë. Allahu (xh.sh.) në Kuranin Fisnik na ka treguar për të gjithë llojet e njerëzve, mënyrat e sjelljeve, besimet, bindjet, mashtrimet dhe gënjeshtrat e tyre, pëlqimet, refu-zimet, sinqeritetin dhe naivitetin e tyre etj. Ai, po ashtu na ka dhënë njohuri edhe për një karakter tjetër njerëzor që është ndoshta ndër më karakteret më të rrezikshëm. Është fjala për personin që harron krijuesin si Zot dhe për zot të vetin bën egon, epshin, dëshirën apo pasionin e tij.

Ky karakter njerëzor ka zhveshur karakterin e krijesës-njeri, ka nënçmuar jetën dhe sjelljen e krijesave të tjera njerëzore. Ky karakter mbase nuk mund të quhet më ka-rakter njerëzor, sepse tashmë ka rënë nën nivelin e një kaf-she dhe të një krijese pa intelekt. Këtë karakter njerëzor, Allahu (xh.sh.) e përmend në mënyrë të veçantë, posaçë-risht në Suren Furkan, sure e cila siç vërehet edhe nga emri ka kuptimin e ndarjes dhe të dallimit nga të mirat dhe të këqijat. Në këtë rast ku del në pah një karakter njerëzor që ka tejkaluar kufijtë e të qenit njeri, Allahu (xh.sh.) thotë:

"A e keparë ti atë, qëpërzot e çmon epshin e vet, a mos do t'i bëhesh ti atij mbrojtës? A mendon ti se shumica e tyre dëgjojnë ose kuptojnë? Ata nuk trajtohen ndryshe, por vetëm si kafshë, bile janë edhe më të humbur nga e vërteta ". (Furkan, 25/43-44)

Përmes këtij ajeti, Allahu (xh.sh.) i drejtohet Muhame-dit (a.s.), por edhe të gjithë njerëzve të tjerë, që kanë mo-ral e karakter, duke u thënë se ka njerëz që edhe pse shir-kun - bërjen shok Allahut e fshehin në zemrat e tyre, ata vazhdojnë me vepra të ndotura. Këtë çështje, Allahu na e tregon në formë pyetëse, por pas pyetjes pason përgjigjja se në mesin tuaj ka njerëz të tillë që kanë kaluar jashtë ku-fijve njerëzorë. Faktikisht, këta janë bërë robër e skllevër të pasioneve të tyre, edhe pse mund të kenë ndonjë pozitë apo pasuri, prapëseprapë skllavëria e tyre vazhdon të jetë në fuqi për sa kohë që ecin drejt egos mashtruese të ep-shit, drejt dëshirës dhe rrugës që i largon nga Krijuesi e nga vetvetja e tyre.

Në këtë rast, ajeti kritikon edhe ata besimtarë që në një formë thonë se "besuam", por duke vazhduar në këtë më-nyrë ata humbin besimin e tyre dhe bëhen robër të egos së tyre. Ndjekësi i egos së tij ka bërë shirk - i ka bërë shok Alla-hut njëlloj si ai që adhuron një put apo diçka të ngjashme. Egoja në këtë rast, është një ndjenjë që e çon njeriun drejt një vendi të papërcaktuar; ajo e shndërron atë në një kafshë, që shëtit në një hapësirë dhe nuk e di cakun e vet, apo si bagëti që bariu e shpie nga të dojë. Për fat të keq ajo dele nuk e di se i zoti po e dërgon në kullota, apo në ndonjë vend për ta prerë. Pikërisht në këtë mënyrë, karakteret e njerëzve të tillë janë krejtësisht në humbje; ata as nuk mendojnë e as nuk janë në gjendje të mendojnë. Bota e tyre është një terr në të cilin nuk depërton drita. Këta njerëz, Allahu (xh.sh.) i krahason me kafshët e madje shkon edhe më tutje, duke thënë: "...si kafshë, bilejanë edhe më të humbur nga e vër-teta". Ata kanë rënë në një nivel më të ulët se ato. Por kafsha, edhe pse nuk i është dhënë ndonjë obligim siç i është dhë-në njeriut, ajo përsëri e kryen me përpikmëri detyrën e vet. Ndërsa njeriut, në dallim nga kafshët i është dhënë intelekt, por fakti se ai nuk mundi ta vinte në funksion këtë dhunti të Allahut, është diçka që të bën të habitesh më shumë me po-zitën e kësaj shkalle njerëzore. (Tefh'imu'1-Kuran, Mevdudi, komenti i ajetit 43-44, Surja Furkan)

Në lidhje me këtë sëmundje të rëndë, në Kuranin Fisnik edhe në disa ajete tjera Allahu e ka cekur dobësinë dhe sëmundjen e nefsit, duke i nënçmuar dhe duke treguar karakterin e dobët të kësaj shkalle njerëzore: "E nëse ata nuk të përgjigjen ty (O Pejgamber), atëherë dije se ata ndjekin vetëm dëshirat e veta, e kush është më i humbur se ai që duke pasurfaktprej Allahut, ndjek epshin e vet? S'ka dyshim se Allahu nuk udhëzon popullin zullum-qar". (Kasas, 28/50)

Transmetohet nga Ebu Hurejre se Pejgamberi (a.s.) ka thënë:

"Kur Allahu (xh.sh.) e ka krijuar xhenetin, i tha melekut Xhebrail:

-Shko dhe shikoje atë.

Xhibrili shkoi dhe e shikoi atë, u kthye dhe tha:

-Pasha Ty o Allah! Askush që dëgjon për xhenetin dhe pa-surinë e tij nuk do të mbesëpa hyrë në të.

Allahu (xh.sh.) e mbushi xhenetin me orendi që nuk i pël-qejnë egos - nefsit, pastaj tha:

- Ja Xhibril! Shko dhe shikoje atë.

Xhibrili (a.s.) shkoi, e shikoi atë dhe tha:

- O Allah, falë madhërisë sate, kam frikë se askush nuk mund të hyjë në të.

KurAllahu (xh.sh.) e krijoi xhehenemin tha:

-Ja Xhibril! Shko dhe shikoje atë.

Xhibrili (a.s.) shkoi, e pa dhe tha:

-O Allah, betohem në madhërinë tënde, askush që dëgjon për të nuk do të hyjë aty.

Allahu (xh.sh.) e mbushi atë me gjëra që i pëlqejnë nefsit, pastaj tha:

-Ja Xhibril! Shko dhe shikoje atë.

Xhibrili (a.s.) përsëri shkoi për ta parë dhe kur u kthye tha:

-O Allah, pasha sundimin tënd, kamfrikë se të gjithë do të hyjnë në të dhe askush nuk do mbetet". (Ebu Davud, Sunnet, 21, 22, Tirmidhi, Xhennet, 2l)

Nga thënia e Pejgamberit (a.s.) vërejmë se për njeriun janë krijuar dy mundësi, dy zgjedhje apo alternativa: nëse njeriu zgjedh atë që ia ka ënda nefsit, ai do të përfundojë në një cak të humbur, por nëse zgjedh atë që është në favor të jetës, shëndetit, besimit dhe interesit të tij, padyshim se do të futet të listën e atyre për të cilët Allahu (xh.sh.) e ka krijuar xhenetin me bukuritë e tij. Në shumë raste fli-tet për liritë dhe të drejtat e njeriut, por në fakt është lënë prapa liria e tij shpirtërore, ngase nuk mund të llogaritet se jeton në liri ai i cili ecën sipas dëshirës së tij drejt një morali dhe sjelljeje të gabuar. Nuk është liri ajo që e bën njeriun të varur nga një gjë, ajo që ia shkatërron moralin dhe jetën. E si mund të quhet liri ajo me të cilën njerëzit e ndryshëm bien viktimë?

Hadithin që cekëm, në mënyrë më të theksuar i jep kuptim edhe ajeti tjetër kuranor ku Allahu (xh.sh.) thotë: Dhe Ne, i sqaruam atij për të dy rrugët". (Beled, 90/10) Këto dy rrugë janë e drejta që të shpie në xhenet, me kushtin që t'i përmbahemi programit të Kuranit dhe Pej-gamberit (a.s.) dhe e gabuara, e cila shpie në një humnerë dhe zjarr, shkak i së cilës është largimi nga rruga e Allahut (xh.sh.) e Suneti i Muhamedit (a.s.). Më tej Kurani vazh-don të cekë mënyrat dhe llojet e egos së njeriut, disa prej të cilave e nxisin njeriun në vepra të mira dhe disa të tjera i bëjnë gjithmonë presion që të jetë rob i egos së tij. Këto lloj egosh e kanë kapur për gjuhe njeriun dhe e drejtojnë vetëm në gjëra të shëmtuara. Njeriu është krijuar në më-nyrë të atillë, që të anojë nga pasionet dhe dëshirat e egos, ndërsa shpirti i tij është i prirur të anojë nga gjërat e kë-qija që përmblidhen në termin "nefsu'l-emmdre". Për këtë lloj nefsi Allahu thotë: "Unë nuk e shfajësoj veten time, pse epshi është shumë nxitës për të keqen, përveç atë qi ka mëshiruar Zoti im, se Zoti im është qëfal e mëshiron shumë '. (Jusuf, 12/53) Një faktor tjetër që nxit kryerjen e veprave të këqija është fakti se shumë nga njerëzit që janë në dyshim apo që nukbesojnë në jetën tjetër, mendojnë se kjo botë është gjithçka dhe se këtu duhet vepruar. Në këtë mënyrë ai bie shumë lehtë në mëkat. Sipas terminologjisë kuranore ky quhet "nefsu'l-levvdme". Përveç kësaj, është edhe një lloj egoje tjetër që i hedh poshtë dëshirat dhe pasionet e kota të njeriut. Quhet "nefsu'l-mutmeinne" -pra i edukuar, i qetë dhe që dëshiron të arrijë kënaqësinë e Allahut: "O ti shpirt i bindur plotësisht! Kthehu te Zoti yt i vetëkënaqur e ipranuar!" (Fexhr, 89/27-28). Ka pak njerëz që i përmbahen rregullave të kësaj bote, apo kush-tetutës hyjnore të zbritur nga Allahu.

Një nga gjërat që e trazon, që e mundon njeriun dhe që e zbret gjendjen e tij shpirtërore në nivel të ulët e të dobët është edhe i ashtuquajturi mëkat i madh i fshehur. Siç u cek edhe më lart, ky është mëkat më i rrezikshëm se adhurimi i putave. Nxitës i këtij adhurimi të fshehtë është pa dyshim nefsi - egoja. Sipas një hadithi tjetër të trans-metuar nga Ebu Hurejre (r.a.), i dërguari i Allahut, Muha-medi (a.s.) thotë: "Xhehenemi ështëzbukuruar megjëra që i pëlqejnë nefsit, ndërsa xheneti është mbushur me gjëra që nuk i pëlqejnë atij". (Muttefekun alejhi)

E si mund të mbrohet njeriu nga këto mashtrime, meqe-nëse ndjekja e rrugës së nefsit e shkatërron dhe e zhvesh-njeriun nga karakteristikat e tij si qenie njerëzore? Dihet se Pejgamberi (a.s.) ka thënë se për çdo sëmundje ka ilaç, përveç pleqërisë dhe vdekjes... Natyrisht, metoda e shëri-mit të këtyre veseve të këqija njerëzore krahas terapisë së mjekut, është përdorimi i ilaçit më të mirë: me lutje nga Kurani dhe nga suneti i Pejgamberit (a.s.). Allahu (xh.sh.) i përgëzon personat që mbrohen nga këto kurthe, me këto fjalë: "E kush iufrikësua paraqitjes para Zotit të vet dhe ndaloi veten prej epsheve, Xheneti është vendi i tij". (Na-ziat, 79/40-41) Natyrisht, ata që kanë besimin e sinqertë në Allahun dhe në atë që ka zbritur Ai, do të mbrohen nga ky kurth. Në këtë rast, rol të madh luan edhe besimi në botën tjetër, besim ky që e bën njeriun të mbrohet prej të ligave. Duke llogaritur se një ditë do të paraqitet para ma-dhërisë së Allahut, ai turpërohet dhe ka frikë nga kryerja e një vepre të shëmtuar. Ky besimtar është i bindur edhe në faktin se Kurani është shërues i veseve dhe i probleme-ve shpirtërore, duke u bazuar edhe në lutjet e Pejgamberit (a.s.): "O Allahj bëje Kuranin pranverë të zemrave tona, ilaç për gjokset tona, shërim për jetën tonë." etj. Po ashtu duhet pasur gjithmonë në mendje edhe lutja tjetër që Pejgambe-ri (a.s.) e ka përsëritur shpesh: "... Zoti iml Kërkoj mbrojtje nga Ti edheprej nefsit që nuk ngopet.."

Kur në momentet më të vështira të hapit më të rëndë-sishëm të tyre myslimanët triumfuan në ekspeditë, gjatë kthimit të tyre nëpër shtëpia, Muhamedi (a.s.) iu ështe drejtuar duke i porositur se, nëse ekspedita ka mbaruar, pas kësaj ka filluar një ekspeditë dhe një luftë tjetër edhe me e rëndësishme, e cila është lufta kundër nefsit, egos. Duke e ditur se nefsi e humb njeriun nga jeta e tij, Pejgamberi (a.s.) e ka konsideruar këtë luftë në mëyrë të theksuar si "Xhihadi i Madh". Nga Xhabir ibni Abdillahi transmeto-het se pas kthimit nga ekspedita, Pejgamberi (a.s.) iu ësh-të drejtuar luftëtarëve me këto fjalë: "U kthyem shëndosh e mirë', tani nga xhihadi i vogël shkojmë drejt një xhihadi më të madhl.Ata e pyetën me habi: "Cili ështëxhihadi më i madh,

0 Pejgamber?". Ai u përgjigj: "Angazhimi dhe lufta e robii me nefsin- egon dhe vetveten e tij". (Rijadus-Salihin, Kapitu-lli mbi xhihadin) Në këtë mënyrë e përkufizoi këtë prob-lematikë Pejgamberi (a.s.), sepse në këtë kënd të njeriut është vështirë të depërtojë dikush tjetër, përveçse nëse ai dëshiron të mbrohet nga këto gabime dhe kjo sëmundje. Duhet ditur se rolin më të madh këtu e ka djalli i mallkuar,

1 cih i fut dyshime njeriut, duke i zbukuruar gjërat e gabua-ra për ta dobësuar imanin e tij. Dobësimi i imanit të nje-riut ka lidhje të drejtpërdrejtë me egon e tij, që bën hapin e parë drejt të ligave. Për këtë arsye, me fillimin e çdo pune edhe njeriu kërkon nga Allahu një mbrojtje të sinqertë, në mënyrë që djalli të mos ndërhyjë në punën e tij, që të mos fusë dyshime në mendjen e tij dhe të mos shkaktojë armi-qësi mes tij dhe zemrës së vet. Ndoshta mesazhi i hadithit është edhe ky: që shejtani i mallkuar të mos ndërhyjë në mes njeriut dhe vetes së tij.

Me sinqeritet dhe besim të plotë në Allahun (xh.sh.), në atë që i është zbritur Pejgamberit (a.s.) dhe me të gjitha poro-sitë e Muhamedit (a.s.), njeriu do të arrijë të shpëtojë nga të gjitha kurthet e djallit. Nëse ai fundoset në humnerë atëherë kur pason djallin dhe i përmbahet dëshirave të nefsit, duke u bërë kështu më i dobët se kafsha, sipas shprehjes kuranore, në të kundërt nëse njeriu kryen vepra të mira arrin në një nivel të lartë tek Allahu. Me kryerjen e veprave të mira, ai mund të kalojë edhe mbi pozitën e engjëjve dhe në këtë mënyrë do të jetë nga më të dashurit e Allahut (xh.sh.).

Allahu (xh.sh.) na mundësoftë që ta kryejmë programin njerëzor, të mos mbetemi viktima të djallit dhe të nefsit, të mos na drejtojë pasioni në vepra e të harrojmë Allahun (xh.sh.), po për të gjitha mundimet dhe angazhimet që bëjmë në këtë botë të na shpërblejë me xhenet, me këtë vend që është përgatitur vetëm për bamirësit, adhuruesit e Allahut dhe për ata që mbrohen nga çdo e ligë dhe çdo ndalesë. Siç u përmend edhe në hadithin e parë, xheneti është aq i gjerë, sa që kur Xhibrili (a.s.) e pa u habit dhe mendoi se gjithkush do të hyjë në të, por kur e pa edhe zjarrin - xhehenemin, kërkoi mbrojtje tek Allahu dhe tha se kishte frikë se gjithkush do të ishte lëndë djegëse e tij.