Shpenzimet administrative për kredi dhe baza e saj në legjislacionin islam

Shpenzimet
administrative për kredi dhe baza e saj në legjislacionin islam

/* */

Nga
vetë titulli i temës kuptohet se jemi duke bërë fjalë për dy çështje nga fusha e
ekonomisë. Në fakt kjo temë bëhet edhe më e rëndësishme kur këto dy çështje po i
shtroj nga këndvështrimi islam, ngase, fatkeqësisht në gjuhën shqipe kemi shumë
pak shkrime nga fusha e ekonomisë islame edhe pse libra e studime të kësaj fushe
në gjuhët tjera e sidomos nga gjuha arabe nuk janë të pakta e madje edhe nga
dijetar të vjetër si Ebu Jusufi, Ibnu-l-Kajjimi etj.

Kështu
si çështje të parë në këtë temë kemi KREDINË e cila parimisht është e lejuar në
islam.
Me kredi nënkuptojmë një shumë të hollash të cilat i merrë ose i jep
një person (ose institucion) për ndonjë nevojë apo qëllim të caktuar, duke i
shlyer ato kredimarrësi me rata (këste) për një periudhë kohore të caktuar dhe
miratuar nga kredidhënësi dhe kredimarrësi.
Kredia mundet me qenë për biznes,
rindërtim apo nevoja tjera personale ku zakonisht, e sidomos sot në kohët
moderne, kredi japin bankat ose institucionet mikrofinanciare ndërkohë kreditë
mes individëve sot janë më të pakta.*

Çështje
tjetër të kësaj teme kemi edhe shpenzimet administrative që i aplikon banka për
kredimarrësit të cilat njihen si mjete shpenzuese të bankës gjatë procedurës së
dhënies së kredisë.
Ndërsa bankat dhe institucionet tjera mikrofinanciare
përveç shpenzimeve administrative aplikojnë edhe kamatën mbi shumën e kredisë së
dhënë klientit. Kjo shumë, në islam, konsiderohet haram – e ndaluar. Allahu i
Lartësuar thotë: “Allahu e ka lejuar shitblerjen (tregtinë) dhe ka ndaluar
kamatën” (Kur’an: 2/ 275).

Ky
ajet kuranor na jep normën juridike për dy fusha të ekonomisë. E para: Lejimi i
fitimit nga tregtia (shitblerja) dhe e dyta: Ndalimi i fitimit nga kamata.

Meqë tema jonë ka të bëjë me kreditë ose sistemin bankar të huazimeve
(kredive) do të ndalemi vetëm te pjesa e dytë e ajetit kuranor, pra rreth
kamatës.
Kamata (Riba) rrjedh nga fjala “Jerbu” që do të thotë shtim dhe
rritje. Ndërkohë që çdo shtim ose rritje mbi vlerën reale të shumës së huazuar
konsiderohet haram, ashtu siç argumentuam me ajetin kuranor më lartë.

Ndërsa
në terminologjinë e jurisprudencës islame, juristët islamë, e kanë definuar si:
Shtesë pasurore e kushtëzuar në marrëveshje pa kompensim, gjatë këmbimit të një
pasurie me një tjetër. Allahu i Lartësuar thotë: “E nëse pendoheni atëherë juve
ju përket vetëm kapitali juaj.” (Kur’an: 2/279).

Kamata
sot aplikohet në mënyra të ndryshme por ajo më e njohura është gjatë huazimeve
direkte, në shtimin e vlerës mbi vlerën e huazuar.
Ky lloj huazimi ose kjo
kredi është e njohur gati gjatë gjithë historisë njerëzore. Edhe në periudhën
parakuranore në Mekke (në gadishullin arabik) kredia ishte e njohur dhe ajo
ishte me kushte shumë të disfavorshme për kredimarrësit ngase kredidhënësit
aplikonin kamata me përqindje shumë të madhe. Kështu Kur’ani erdhi dhe e ndaloi
këtë dukuri duke e konsideruar kamatën haram – të ndaluar dhe element
shkatërrues të shoqërisë islame.

Kur
përmendëm në fillim të këtij punimi se kredia është e lejuar, kemi parasyshë
hadithe të shumta të cilat tregojnë për kredimarrje mes sahabëve të Pejgamberit
a.s. Në Sahihun e Imam Buhariut kemi kapitullin “Kitabun Fi-l-Istikraad… - Libri
mbi Kredimarrjen (kredidhënien)” ku më së paku gjenden rreth 25 hadithe që
flasin për kredinë, mënyrën e huazimeve të sahabëve dhe vërejtjeve që i ka bërë
i Dërguari i Allahut në marrjen dhe kthimin e kredive.
Edhe Imam Maliku në
librin e tij “El-Muvetta’” çështjes së kredive ia ka kushtuar plotë një kapitull
me titullin “Kitabu-l-Kirad” – Libri (Pjesa) e Kredive.

E
tëra çka kuptohet prej haditheve nga jeta tregtare e sahabëve gjejmë se çdo hua
(kredi) që merret (p.sh. për biznes) dhe në fund i kthehet kredija pronarit të
kapitalit (në këtë rast kredidhënësit) pa asnjë përqindje të kamatës është e
lejuar. Kjo metodë e kredimarrjes është bërë mes individëve dhe në mënyra të
ndryshme, si pa kurrfarë fitimi për pronarin e kapitalit ose me fitim për
pronarin e kapitali nga përqindja e fitimit të përgjithshëm neto.

Bankat
dhe institucionet mikrofinanciare sot aplikojnë taksë me përqindje mbi vlerën e
kapitalit të kredisë të cilën e merrë kredimarrësi, e kjo do të thotë kamatë.
Këtë bankat e bëjnë për fitime të veta personale, pastaj për të mbuluar pagat e
punëtorëve e shpenzime tjera të bankës. Sipas ekonomistëve, vetë bankat nuk mund
të ngrihen pa sistemin e ndjekur të kamatës. Ngase kamata sjellë fitime të mëdha
për bankat.

Ndërsa
në islam, çfarëdo lloj takse me përqindje mbi vlerën e kapitalit konsiderohet e
ndaluar. Arsyet e kësaj janë të shumta, e para e kësaj është se bankat pasurohen
e qytetari ngarkohet me të gjitha këto fitime të bankës dhe në fund mbetet i
falimentuar ose i varur prej bankës gjatë tërë jetës së tij.

Për
të zgjidhur sistemin e kredimarrjes nga bankat sipas të drejtës islame,
kredimarrësi nuk do të paguaj përqindje mbi shumën e marrë nga banka por vetëm
shpenzimet reale të shpenzuara gjatë procedurës së kredimarrjes duke filluar nga
aplikimi për kredi e deri te përfundimi kredisë.
Lidhur me këtë çështje
profesori i nderuar Abdu-l-Muiz Hrejz nga Universiteti i Jordanit më është
përgjigjur: Çdo përqindje që paguan kredimarrësi për të mbuluar shpenzimet e
bankës ose të institucionit mikrofinanciar është e ndaluar dhe është mendim i të
gjithë juristëve islam.

Por
kjo mund të realizohet duke llogaritur shpenzimet reale të bankës ose
institucionit mikrofinanciar gjatë distribuimit të kredive. Në këto shpenzime
mund të hyjnë të gjitha shpenzimet reale si pagat e punëtorëve, qiraja e
objektit, veturat, nafta, letrat e shpenzuara etj. Pra që kredimarrësi të paguaj
një taksë si shpenzim administrativ në llogari të bankës, duke mos e bazuar atë
shpenzim me përqindje, por në shpenzimet reale që ka bërë banka për ta ndarë atë
kredi konsiderohet si procedurë e lejuar në islam. Përndryshe çdo procedurë e
bazuar në përqindje konsiderohet e ndaluar, ngase çdo përqindje çon në kamatë, e
çdo kamatë është haram.
Njëherit përqindja nuk duhet llogaritur as në bazë të
shumës së kredisë siç veprojnë sot bankat të cilat aplikojnë kamatën, por
gjithherë në bazë të shpenzimeve reale të bankës ose institucionit
mikrofinanciar.

» Vlera e shehidit në Islam
» Pse gjermanët konvertohen në Islam?
» DASHURIA PËR FEMRËN NË ISLAM
» Ozil shpjegohet: Më ofendoi në Islam?
» Shkencëtari gjerman vërteton një mrekulli në Islam