Islami mes dijes dhe praktikës

Ajetet e para të Kuranit famëlartë që i zbritën Pejgamberit tonë, Muhamedit (a.s.) nga Allahu i madhëruar janë: “Lexo me emrin e Zotit tënd, i cili krijoi (çdo gjë)”. (Alak, 1) “Ai që e mësoi (njeriun) të shkruajë me pendë”. (Alak, 4) Kjo është shpallja e parë që lartëson vlerën e pendës dhe çmon vlerën e diturisë. Sot, shumë njerëz e njohin vetëm si emër fenë Islame dhe mendojnë se mësimi i fesë është vetëm detyrë e hoxhallarëve, por jo dhe e tyre. Disa të tjerë kanë shumë njohuri islame, mirëpo kur shikon adhurimin dhe sjelljet e tyre zhgënjehesh, ngaqë ata ndjekin rrugë tjetër nga ajo që kanë mësuar. Dituria është adhurimi më i mirë pas farzeve, ndërsa kërkimi i saj është një ndërmarrje e rëndësishme. Në një hadith të transmetuar nga Tirmidhiu, Pejgamberi (a.s.) ka thënë: “Kush del të kërkojë dituri, ai është në rrugë të Allahut, deri sa të kthehet në vendin e tij”. Rruga e diturisë është rruga për në xhenet, të cilën njeriu vijon ta kërkojë derisa të hyjë në të. Në një hadith të transmetuar nga Muslimi, Pejgamberi (a.s.) ka thënë: “Allahu ia lehtëson rrugën për në xhenet myslimanit që merr rrugën për të nxënë dituri”. Por, sa e ndihmon të verbërin shkëlqimi i dritës së diellit kur nuk e shikon dot atë? Po kështu edhe dituria nuk e ndihmon atë që e zotëron, përderisa ai nuk vepron në përputhje me të. Pa dituri dhe pa punë, imani nuk është i plotë dhe ngjason me bimën që nuk mund të rritet pa tokë e pa ujë. Njeriu vlen aq sa di dhe di aq sa mban mend, sepse atë çfarë ke në xhep mund të ta marrin, por atë çfarë ke në tru nuk ta marrin dot. Kërkoje diturinë, por duke pasur parasysh se sado që të kesh mësuar, njohuritë tuaja nuk kanë dobi pa i kthyer në praktikë. Dituria është si pasuria, kërkuesi i saj nuk ngopet. Dallimi mes diturisë dhe pasurisë është se dituria forcohet sa më shumë që të punohet me të, dhe shtohet sa më tepër që të shpërndahet. Nëse paraja të mundëson të jetosh një jetë komode, atëherë dituria bën të mundur t’i fitosh të dyja jetët i lumtur dhe të mos harrohesh. Siç thotë edhe fjala e urtë: Arin e çmojnë ata që e njohin. Përpiqu të punosh në mënyrë të sinqertë me atë çfarë ke mësuar prej kësaj feje të madhe, sepse dituria është pemë, ndërsa vepra fryti i saj. Disa të urtë thonin: Dituria është shërbëtori i veprës, ndërsa vepra është qëllimi i diturisë, sepse po mos të ishte puna nuk do të kërkohej dituria, e po të mos ishte dituria s’do të kërkohej prej nesh puna e veprimi. Ai që mbledh dituri është si ai që mbledh pasuri. E mira e saj shijohet vetëm kur shfrytëzohet dhe shpenzohet. Transmeton Ebu Davudi dhe Tirmidhiu nga Ebu Derda (r.a.) se Pejgamberi (a.s.) ka thënë: “Ai që niset për rrugë që të kërkojë dituri, Allahu atij do t’ia lehtësojë rrugën për në xhenet. Vërtet që edhe melekët ia shtijnë krahët kërkuesit të diturisë nga kënaqësia që ndjejnë për veprën e tij. Vërtet që dijetarët janë trashëgimtarët e pejgamberëve; pejgamberët nuk kanë lënë trashëgimi as dinarë e as dirhemë, por ata kanë lënë trashëgimi diturinë, prandaj kush e merr atë, ka marrë hisen më të bollshme.” Fet’h el-Musilij ka thënë: “Nëse nuk i japim të sëmurit as ushqim, as pije dhe as ilaçe, a nuk vdes ai? I thanë: Po. Tha: E njëjta gjë ndodh edhe me zemrën, nëse i ndalohet urtësia e dituria ajo vdes.” Llukman Hakimi e këshillonte djalin e tij me fjalët: “O biri im: Ulu pranë dijetarëve me thjeshtësi dhe shoqëroi ata, sepse Allahu i ringjall zemrat me dritën e urtësisë, ashtu siç ringjall tokën e shkretë me ujin e shiut.” Imam Maliku ka thënë: “Nuk përmirësohet fundi i këtij umeti veçse me atë që u ndreq fillimi i tij”. Pejgamberi (a.s.) ka thënë: “Ndër shejat e kijametit janë: zhdukja e diturisë, shtimi i paditurisë, pirja e pijeve dehëse”. (Buhariu) Pejgamberi (a.s.) ka thënë: “Zoti nuk do ta zhdukë diturinë duke e tërhequr atë (me dhunë) nga njerëzit, por duke i tërhequr (pra duke i marr afër vetes) njerëzit e ditur. Kur nuk do të ngelin më njerëz të ditur, populli do të zgjedhë për udhëheqës të paditurit. Kur këta udhëheqës do të pyeten për ndonjë çështje, do të përgjigjen pa dijeni. Kështu do të vazhdojnë deri sa t’u arrijë shkatërrimi.” (Buhariu) Ibni Mesudi (r.a.) ka thënë: “Mësoni, dhe me atë që keni mësuar, veproni.” Ebu Hurejra (r.a.) ka thënë: “Dituria me të cilën s’punohet është si thesari që nuk shpenzohet në rrugë të Zotit.” Kurse Fudajli ka thënë: “Ajo që kërkohet prej diturisë është vepra, kurse dituria është argumenti i saj.” (Transmeton Hatib El Bagdadi në “Iktidaul ilmi el amel.) Pejgamberi (a.s.) ka thënë: “Mjerë ai që s’di! Mjerë ai që di, por nuk vepron në bazë të asaj që di (këtë e përsëriti tri herë).” Malik Ibn Dinari ka thënë: “Ai që nuk vepron me atë që di, është si shkëmbi. Kur shiu pikon mbi të, rrëshqet (e nuk qëndron).” Sufjan Ibn Ujejne ka thënë: “Dituria, nëse nuk të sjell dobi, të dëmton”, sepse bëhet argument kundër teje Ditën e Gjykimit. Në një fjalë të urtë thuhet: Trupi shërohet duke punuar, ndërsa mendja duke mësuar. Këtë shkrim po e përfundojmë me një lutje që Allahu (xh.sh.) i ka mësuar Pejgamberit tonë, Muhamed (a.s.) dhe nëpërmjet tij të gjithë besimtarëve myslimanë. Ajo është: “Zoti im! Ma shto diturinë!” (Ta ha, 114)